Ziemia i popioły – opowieść o Afganistanie

Przeglądając wydaną przez Instytut Polski w Kijowie antologię tłumaczeń z polskiego na ukraiński w latach 1991-2013 nie da się nie zauważyć, że pokaźną część stanowi literatura młodzieżowa i dziecięca.

Wspomniana pozycja, której pełny tytuł Antologia. Tłumaczenia z polskiego. Ukraina 1991-2013 zawiera wszystkie (lub, jak szczerze zauważają autorzy, prawie wszystkie) przekłady z języka polskiego wydane dotychczas na wolnej Ukrainie. Co ciekawe, do 1996 roku tłumaczono nie tylko na ukraiński, ale również na rosyjski. Z każdym rokiem obecność literatury polskiej na rynku ukraińskim powiększa się. Sporą część wydanych na Ukrainie polskich książek stanowi literatura młodzieżowa i dziecięca.

Wydano m.in. siedem tomów z serii o przygodach Tomka Wilmowskiego (po rosyjsku, pierwszy przekład na ukraiński pojawił się dopiero w 1997 roku, do dziś wydano 3 tomy) Alfreda Szklarskiego.

Pierwszą książką dla dzieci przetłumaczoną na ukraiński jest wydane w 1993 roku opowiadanie „O krasnoludkach i sierotce Marysi”. W 2004 roku została wydana ponownie, w odmienionej szacie graficznej przez „Wydawnyctwo Staroho Łewa”.

W języku Szewczenki ukazał się również „Cudaczek-Wyśmiewiewaczek” Julii Duszyńskiej, zbiór osiemnastu opowiadań wydanych w 1947 o niewielkiego wzrostu stworku, podjudzającego dzieci do obrażania się i wyśmiewania innych.

Wydawnyctwo Staroho Łewa wydało również „Na wyspach Bergamotach” Brzechwy, z pięknymi ilustracjami Ołeha Petrenki-Zanewskiego i w świetnym tłumaczeniu Neoniły Stefurak. Jest też, oczywiście, „Akademia pana Kleksa”.

Na ukraiński przetłumaczono również „Przygody Koziołka Matołka” Kornela Makuszyńskiego, które wydano z towarzyszeniem oryginalnych ilustracji Mariana Walentynowicza. Przetłumaczono również „Przygody Sindbada Żelgarza” Bolesława Leśmiana. Do klasyków dołączył i Julian Tuwim z „Ptasim radiem”.

Olbrzymim uznaniem cieszy się na Ukrainie Janusz Korczak. Oprócz książek dotyczących jego życia (Biografia autorstwa Joanny Olczak-Ronikier), zbioru jego utworów wybranych dotyczących wychowania, wydano również „Króla Maciusia I”.

Zauważono również polską literaturę dziecięcą tworzoną współcześnie. Pojawiły się przekłady np. „Detektywa Pozytywki”, „Nowych kłopotów detektywa Pozytywki”, „Pamiątek detektywa Pozytywki” Grzegorza Kasdepke. Są też „Buba” i „Buba: Sezon ogórkowy” oraz Barbary Kosmowskiej, i „Mama, Kaśka, ja i gangsterzy” Ewy Ostrowskiej. Jest nawet Ludwik Jerzy Kern i „Proszę słonia” oraz „Ferdynand Wspaniały”. Jest też powieść antymagiczna Małgorzaty Nawrockiej – „Anhar”.

Naprawdę robi wrażenie ilość książek dla dzieci i młodzieży wydanych w ciągu ostatnich 2-3 lat. W zeszłym roku powrócono do Konopnickiej i wydano „Na jagody i Jasia Wędrowniczka”. Powrócono też do Barbary Kosmowskiej i wydano jej „Pozłacaną rybkę”. Pojawiła się również „Kawa z kardamonem” Joanny Jagiełło, a nawet bajkę dla dzieci i dorosłych Janusza Leona-Wiśniewskiego (chyba nasz główny literacki towar eksportowy na wschód) „W poszukiwaniu najważniejszego”.

Wielki udział w tak dużej ilości tłumaczeń mają połączone siły Instytutu Książki i Instytutu Polskiego w Kijowie. Aktywność tego pierwszego zasługuje na wszelkie pochwały i jego działalność walnie przyczyniła się do przyznania Krakowowi tytułu „Miasta Literatury”. Pozostaje mieć nadzieję, że ilość tłumaczeń będzie rosła, a Instytut Książki będzie działał coraz prężniej.